مرواریدهای امام سجاد(ع) در مورد اخلاق اجتماعی

مرواریدهای امام سجاد(ع) در مورد اخلاق اجتماعی

• لاحَسَبَ لِقُرَشیًّ و لاعَرَبِیٍّ إلاّبِتواضُعِ و لاکَرَمَ إلاّ بِتَّقوى ؛1

قریشى (از خاندان جد پیامبربودن) و عرب را افتخارى نیست مگر به فروتنى ، و هیچ کرامتى نیست مگر به تقوا .

• ألا و إنَّ أبغَضَ النّاسِ إلَى اللّه‏ِ مَن یَقتَدی بِسُنَّةِ إمامٍ و لا یَقتَدِی بِأعمالِهِ ؛2

هشدار که منفورترین مردم نزد خداوند کسى است که سیره امامى را برگزیند ولى از کارهاى او پیروى نکند .

• اَللّهُمَّ... وَ اَجْرِ لِلنّاسِ عَلى یَدِىَ الْخَیْرَ وَ لا تَمْحَقْهُ بِالْمَنِّ وَ هَبْ لىمَعالىَ الاَْخْلاقِ وَ اعْصِمْنى مِنَ الْفَخْرِ؛3

خدایا به دست من براى مردم خیر و نیکى جارى ساز و آن را با منّت‏گذارى من تباه مکن، و مرا اخلاق والا عطا فرما و از فخرفروشى نگاه‏دار.

• اَلذُّنوبُ الَّتى تُغَـیِّرُ النِّعَمَ: اَ لْبَغْىُ عَلَى النّاسِ وَ الزَّوالُ عَنِ الْعادَةِ فِىالْخَیْرِ وَ اِصْطِناعِ الْمَعْروفِ وَ کُفْرانِ النِّعَمِ وَ تَرْکِ الشُّکْرِ قالَ اللّه‏ُ عَزَّوَجَلَّ: «اِنَّ اللّه‏َ لایُغَیِّرُ ما بِقَوْمٍ حَتّى یُغَیِّروا ما بِاَ نْفُسِهِمْ...»؛ 4

گناهانى که باعث تغییر نعمت‏ها مى‏شوند، عبارت‏اند از: تجاوز به مردم، ترک نمودن عادت‏هاى کار خیر و خوب و کفران نعمت و ترک شکر، زیرا خداوند عزّوجلّ مى‏فرماید:«خداوند سرنوشت هیچ ملتى را تغییر نمى‏دهد، مگر این‏که خودشان تغییر روش دهند... ».

• قُلْتُ لِعَلىِّ بْنِ الْحُسَینِ علیه‏السلام اَخْبِرنىِ بِجَمیعِ شَرایِـعِ الّدینِ، قالَ علیه‏السلام:قَوْلُ الْحَقِّ وَ الْحُکْمُ بِالْعَدْلِ وَ الْوَفاءُ بِالْعَهْدِ؛ 5

به امام سجّاد (ع) عرض کردم: مرا از تمام دستورهاى دین آگاه کنید، امام (ع) فرمودند : حقگویى، قضاوت عادلانه و وفاى به عهد.

• لَوْ یَعْلَمُ النّاسُ ما فى طَـلَبِ الْعِلْمِ لَطَـلَبوهُ وَ لَو بِسَفْکِ الْمُهَجِ وَ خَوضِاللُّجَجِ اِنَّ اللّه‏َ تَبارَکَ وَ تَعالى اَوحى اِلى دانیالَ : اِنَّ اَمْقَتَ عَبیدى اِلَىَّ الْجاهِلُ الْمُسْتَخِفُّبِحَقِّ اَهْلِ الْعِلْمِ ، التّارِکُ لِلاِْقْتِداءِ بِهِمْ وَ اِنَّ اَحَبَّ عَبیدى اِلَىَّ التَّقىُّ الطّالِبُ لِلثَّوابِالْجَزیلِ اَللاّزِمُ لِلْعُلَماءِ التّابِـعُ لِلْحُلَماءِ القابِلُ عَنِ الْحُـکَماءِ؛ 6

اگر مردم مى‏دانستند که در جستجوى دانش چه چیزى [ نهفته ] است ، بى‏گمان درپى آن مى‏رفتند، حتّى اگر با ریخته شدن خون و فرو رفتن در اعماق دریا باشد . خداى تبارک و تعالى به دانیال وحى کرد : منفورترین بندگانم نزد من ، نادانى است که حق اهل علم را سبک بشمارد و پیروى از ایشان را رها کند و محبوب‏ترین بندگانم نزد من، تقواپیشه‏اى است که جویاى پاداش فراوان، همراه دانشمندان، پیرو بردباران و پذیراى حکیمان باشد .

• مَن کَرُمَت عَلَیهِ نَفسُهُ هانَت عَلَیهِ الدُّنیا؛ 7

هرکه خود را ارجمند شمارد ، دنیا را پست انگارد.

• مَن قَنَعَ بِما قَسَمَ اللّه‏ُ لَهُ فَهُوَ مِن أغنَى النّاسِ؛ 8

هر که به قسمتى که خدایش داده قانع باشد ، همو ، بى‏نیازترینِ مردم‏است.

• اِتَّقُوا الکِذبَ الصَّغیرَ مِنهُ وَالکَبیرَ فی کُلِّ جِدٍّ وهَزلٍ؛ 9

از دروغ بپرهیزید ، چه خُرد و چه بزرگ ، چه به جدّ و چه به هزل.

• قَصیرَةٌ مِن طَویلَةٍ: مَن أحَبَّنا لا لِدُنیا یُصیبُها مِنّا ، وعادى عَدُوَّنا لا لِشَحناءَ کانَت بَینَهُ وبَینَهُ ، أتَى اللّه‏َ یَومَ القِیامَةِ مَعَ مُحَمَّدٍ (ص) وإبراهیمَ وعَلِیٍّ (ع) 10

سخن کوتاه : هرکس ما را دوست بدارد، اما نه به خاطر آن که از قِبَل ما به دنیایى برسد و دشمن ما را دشمن بدارد، لیکن نه به سبب کینه‏اى که میان آن دو است، روز قیامت به همراه محمّد (ص) و ابراهیم و على (ع) به پیشگاه خدا در آید.

• إنَّ الیَهودَ أحَبّوا عُزَیرًا حَتّى قالوا فیهِ ما قالوا ، فَلا عُزَیرٌ مِنهُم ولا هُم مِن عَزَیرٍ . وإنَّ النَّصارى أحَبّوا عیسى حَتّى قالوا فیهِ ما قالوا ، فَلا عیسى مِنهُم ولا هُم مِن عیسى .
  وإنّا عَلى سُنَّةٍ مِن ذلِکَ ، إنَّ قَومًا مِن شیعَتِنا سَیُحِبّونَنا حَتّى یَقولوا فینا ما قالَتِ الیَهودُ فی عُزَیرٍ وما قالَتِ النَّصارى فی عیسَى بنِ مَریَمَ ، فَلا هُم مِنّا ولا نَحنُ مِنهُم 11

یهود، عزیر را چندان دوست داشتند که درباره او گفتند آن چه گفتند [و با این حرفها کار را به جایى رساندند که] نه عزیر از آنان است و نه آنان از عزیر؛ نصارا نیز عیسى را چندان دوست داشتند که درباره او گفتند آن چه گفتند، پس نه عیسى از آنان است و نه آنان از عیسى.
درباره ما نیز همین شیوه پیموده خواهد شد؛ گروهى از شیعیان ما، آن قدر ما را دوست خواهند داشت که راجع به ما همان چیزى را بگویند که یهود درباره عزیر گفتند و نصارا درباره عیسى بن مریم؛ این گروه از ما نیستند و ما نیز از آنان نمى‏باشیم.

• ـ لاِءَصحابِهِ ـ : أما بَلَغَکُم ما قالَ عیسَى بنُ مَریَمَ علیه‏السلام لِلحَوارِیّین؟ قالَ لَهُم : . . . أیُّکُم یَبنی عَلى مَوجِ البَحرِ دارا؟ تِلکُمُ الدّارُ الدُّنیا ، فَلا تَتَّخِذوها قَرارا .12

امام ـ به یارانش ـ : آیا آنچه عیسى بن مریم (ع) به حواریان فرمود: به شما نرسیده است؟ او به آنان فرمود : «... کدام یک از شما بر [روى [موج دریا خانه‏اى مى‏سازد؟ دنیا، چنین خانه‏اى است. پس، آن را اقامتگاه مگیرید».

• أوحَى اللّه‏ُ عز و جل إلى موسى (ع) : حَبِّبنی إلى خَلقی ، وحَبِّبِ الخَلقَ إلَیَّ .
  قالَ : یا رَبِّ کَیفَ أفعَلُ ؟
  قالَ : ذَکِّرهُم آلائی ونَعمائی لِیُحِبّونی ، فَلَئِن تَرُدَّ آبِقا عَن بابی أو ضالاًّ عَن فِنائی أفضَلُ لَکَ مِن عِبادَةِ مِائَةِ سَنَةٍ بِصِیامِ نَهارِها و قِیامِ لَیلِها .13

خداوند عز و جل به موسى(ع)وحى کرد : «مرا محبوب خلقم گردان و خلقم را محبوب من گردان» .
موسى(ع) گفت : پروردگارا ! چگونه این کار را انجام دهم ؟
فرمود : «نعمت‏ها و عطاهاى مرا به آنان یادآورى کن ، تا مرا دوست بدارند ، که اگر شخصِ گریزان از درگاهم و یا گم‏شده از آستانم را بازگردانى و هدایت نمایى ، از عبادت صد ساله‏اى که روزهایش را روزه‏دار و شب‏هایش را شب‏زنده‏دار باشى ، برایت برتر است» .

• کَثرَةُ النُّصحِ یَدعوإلَى التُّهمَةِ 14

نصیحت زیاد باعث‏بدبینى و تهمت مى‏شود.

• لا عِبادَةَ إلّا بالتَفَقُّهِ .15

هیچ عبادتى جز با شناخت ارزش ندارد.

• کانَ آخِرُ ما أوصى بِهِ الخِضرُ مُوسى بنَ عِمران علیهماالسلامأن قالَ لاتُعَیِّرَ نَّ أحَدا بِذَنبٍ ؛ 16

آخرین سفارش حضرت خضر به حضرت موسى این بود که : هرگز کسى را به سبب گناهش خوار نکن .